صنعت گردشگري در ايران از ظرفيت‌هاي بسيار بالايي براي رشد و توسعه برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان جهاني
گردشگري، ايران رتبه دهم جاذبه‌هاي باستاني و تاريخي و رتبه پنجم جاذبه‌هاي طبيعي را در جهان دارا است.
تورهاي يك روزه خانوادگي اصفهان
در سال ????، مجموعاً ????????? گردشگر خارجي از ايران بازديد كرده‌اند و نسبت به سال قبل از آن ??? درصد كاهش داشته‌است.
به نظر كارشناسان، اين صنعت از توسعه‌اي كه شايسته? آن است برخوردار نبوده‌است. از دلايل آن مي‌توان به آماده نبودن بسترهاي اقتصادي مناسب در ايران براي جذب سرمايه‌گذاري در ساخت هتل و ساير صنايع جانبي اين حوزه اشاره كرد. بي‌خبر بودن سرمايه‌گذاران از زمينه‌هاي موجود در ايران و تبليغات ضعيف و نيز انتشار اخبار منفي از ايران، محدوديت‌هاي اجتماعي و مذهبي براي گردشگران خارجي[?][?] و همچنين تنش‌هاي سياسي با بعضي كشورهاي غربي نيز از ديگر موانع در راه رشد صنعت گردشگري در ايران است.
در مقايسه با ايران، برخي كشورها توانسته‌اند كارنامه موفقي را در اين زمينه از خود برجاي بگذارند. به‌طور مثال تنها در سال ???? ميلادي، حدود ?ميليون گردشگر خارجي از شهر دبي در كشور امارات متحده عربي در جنوب خليج فارس ديدار كردند.اين در حالي است كه كشور ايران با سهمي كمتر از يك پانزدهم تعداد گردشگران شهر دبي در سال مشابه، تنها كمتر از يك درصد سهم درآمد جهاني از صنعت توريسم را به خود اختصاص داده‌است.
بيشتر گردشگران وارد شده به ايران عموما از 2 كشور عراق و جمهوري آذربايجان هستند كه براي زيارت و يا درمان به ايران سفر ميكنند. براي مقايسه وضعيت ضعيف گردشگري ايران كافي است به كشور سنگاپور با مساحت اندك 720 كيلومتر مربع (تقريبا نصف مساحت جزيره قشم ايران كه1490 كيلومتر مربع مساحت دارد) نگاه كنيد كه با ?/? ميليون جمعيت، ??.? ميليون (يعني تقريباً 3 برابر ايران) توريست دارد!
سواحل درياي خزر (كاسپين)، تالاب انزلي و ماسوله از ديدني‌هاي اين ناحيه هستند.
منطقه كوهستاني ماسوله در استان گيلان كه حدود ?? آبادي كوچك و بزرگ را دربردارد خانه‌ها با استفاده از چوب و پنجره‌هاي مشبك چوبي به صورت مشرف بر يكديگر در دامنه كوه بنا شده‌اند. از جمله جاذبه‌هاي طبيعي اين ناحيه پارك جنگلي سي سنگان است كه در شرق شهرستان نوشهر قرار دارد.
در اين ناحيه جنگلي امكاناتي نظير ميز و نيمكت‌هاي چوبي، سرويس‌هاي بهداشتي، آلاچيق چوبي، اجاق‌هاي آتش و چادرهايي جهت اسكان مسافران ساخته شده‌است كه البته به نسبت انبوه مسافران ناكافي است. متأسفانه در اين ناحيه به دليل عدم فرهنگ صحيح استفاده از پارك و كارهايي نظير روشن كردن آتش زير درختان، كندن پوست درختان با چاقو، ريختن زباله و استفاده از تفنگ‌هاي ساچمه‌اي محيط زيست تخريب مي‌شود.
مناطق شمالي
يكي ديگر ار جاذبه‌هاي برجسته طبيعي در شمال ايران پارك ملي گلستان است كه بين گنبد كاووس و بجنورد قرار دارد. در اين پارك همانند پارك‌هاي ملي ديگر كشورها، منطقه‌اي به بخش تفرجگاه اختصاص يافته كه ساليانه صدها هزار نفر به آن وارد مي‌شوند. تجمع بيش از اندازه توريست‌ها در مراكز تفريحي اين ناحيه سبب، آسيب رساندن به پوشش گياهي و فرار و جابه‌جايي غيرعادي حيوانات مي‌شود و آلودگي‌هاي ايجاد مي‌كند.
سواحل جنوبي ايران
كناره‌هاي خليج فارس و تنگه هرمز به دليل آب و هواي گرم براي گذراندن اوقات فراغت به ويژه در فصل زمستان مناسب است. جنگل‌هاي سحرآميز حرا در سواحل بندرعباس كه به هنگام مد تا نيمه به زير آب مي‌روند و هنگام جزر سر از آب بيرون مي‌آورند از ديدني‌هاي اين ناحيه است.
مناطق غرب و شمال غربي
ارتفاعات البرز و زاگرس در هنگام زمستان كه پوشيده از برف است حوزه‌هاي ورزش زمستاني را تشكيل مي‌دهند. در فصل تابستان دامنه‌ها اين ارتفاعات با آب و هواي معتدل، چشم‌اندازهاي طبيعي زيبا، آبشارها، چشمه سارها و غارهاي طبيعي به نواحي جاذب تبديل مي‌شوند.
دامنه‌هاي شاهو و آبيدر در كردستان و همچنين دامنه‌هاي سبلان و سهند در آذربايجان و مراغه، اردبيل و مشگين‌شهر منطقه دماوند در البرز و… از نواحي عمده جذب مسافر در فصل تابستان است. از حوزه‌هاي مهم ورزش زمستاني در ايران مي‌توان آبعلي، ديزين، شمشك و توچال را در ارتفاعات البرز نام برد.
آب‌هاي معدني يكي از عوامل توسعه? گردشگري در هر ناحيه محسوب مي‌شود. با نگاهي به نقشه پراكندگي چشمه‌هاي آب معدني ملاحظه مي‌كنيم كه اكثر اين چشمه‌ها در مناطق فعال زمين‌شناسي چون مشگين‌شهر، سرعين، مراغه، لاريجان، آوج و … تمركز يافته‌اند.
جاذبه‌هاي فرهنگي و تاريخي
اماكن مقدس مذهبي
در ايران مراكز و اماكن مقدس مذهبي مهم‌ترين قطب‌هاي جاذبه گردشگري را تشكيل مي‌دهند.
شهر مشهد به دليل وجود بارگاه امام رضا (ع) مهم‌ترين قطب مذهبي كشور است. همه ساله تعداد زيادي از زائران ايراني و خارجي از كشورهاي همسايه و مسلمان به اين شهر سفر ميكنند. در اطراف حرم مطهر نيز بناهاي متعددي، چون صحن مسجد گوهرشاد و … وجود دارد كه از نظر كاشي كاري، معماري و هنرهاي تزئيني از جالب‌ترين بناهاي مذهبي اسلامي به‌شمار مي‌رود.
بارگاه حضرت معصومه (ع) در شهر مذهبي قم، شاهزاده عبدالعظيم حسني در شهر ري و شاهچراغ فرزند امام كاظم (ع) در شهر شيراز و بارگاه سيد جلال الدين اشرف، برادر امام رضا در شهر آستانه اشرفيه نيز از جمله مراكز مهم گردشگري مذهبي ايران به‌شمار مي‌روند. در شهر مشهد به دليل حجم ميليوني زائر در ايام تعطيل چون عيد نوروز هتل‌ها مراكز تفريحي و رستوران‌هاي بسياري در اين شهر وجود دارد.
ابنيه و آثار تاريخي
استان فارس با بناهاي و آثار باستاني قبل از تاريخ شامل سنگ نگاره‌هاي غار نشينان روستاي دهمورد و بناهاي باستاني چون تخت جمشيد، نقش رستم و خرابه‌هاي استخر، تخت سليمان، پاسارگاد (مقبره كوروش) و آسياب‌هاي تاريخي روستاي دهمورد به همراه آتشكده و تپه چندين هزار ساله اش و آثار تاريخي «پس از اسلام» چون مسجد و حمام و بازار وكيل شيراز، دروازه قرآن و آرامگاه حافظ و سعدي از قطب‌هاي عمده گردشگري فرهنگي و تاريخي كشور محسوب و پايتخت فرهنگي ايران باستان مي‌باشد.
شهر اصفهان نيز با وجود ميدان نقش جهان، عمارت عالي قاپو، مسجد امام خميني (ع)، مسجد شيخ لطف‌الله، بازار قيصريه، سي و سه پل، پل خواجو و كاخ چهل ستون گنجينه‌اي از هنرهاي گوناگون معماري، مينياتور، كاشي كاري و حجاري را به وجود آورده‌است و به عنوان پايتخت فرهنگي ايران اسلامي شناخته مي‌شود. استان كرمانشاه هم با وجود آثار تاريخي قبل از اسلام چون موزه پارينه سنگي، سنگ‌نگاره آنوباني‌ني، سنگ نبشته بيستون (بزرگترين نبشته جهان)، طاق بستان، طاق گرا، معبد آناهيتا، تنديس هركول، فرهادتراش تپه و شكارگاه و آثار تاريخي بعد از اسلام مثل كاروانسراي عباسي، تكيه معاون الملك، تكيه بيگلربيگي، مسجد شافعي، مسجد عمادالدوله، مسجد و حمام حاج شهبازخان، بزرگترين بازار سنتي خاورميانه، معماري، آينه كاري، كاشي كاري، اين استان را يكي قطب‌هاي گردشگري فرهنگي، تاريخي ايران را به وجود آورده‌است.
آمار و ارقام در رابطه با گردشگري در ايران
در نيمه نخست سال ????، استان‌هايي كه بيشترين گردشگر خارجي را داشته‌اند به ترتيب خراسان رضوي، ايلام، آذربايجان غربي، اردبيل، آذربايجان شرقي، تهران، خوزستان، گيلان، سيستان و بلوچستان و كردستان اعلام شدند. به نظر مي‌رسد دليل دوم شدن ايلام در اين مقاصد، ورود گردشگران عراقي از مرز ايلام به ايران است. همين قاعده براي سيستان و بلوچستان هم وجود دارد؛ گردشگران افغانستان و پاكستان از اين مسير به ايران مي‌آيند.
آمارگيري از گردشگران يكي از طرح‌هاي مركز آمار ايران است كه باهدف تهيه آمار و اطلاعات مربوط به سفرهاي گردشگري، براي بررسي‌هاي اقتصادي و تصميم‌گيري مديران و برنامه ريزان در حوزه گردشگري به‌صورت فصلي در سطح ايران، توسط مركز آمار ايران و با همكاري معاونت برنامه‌ريزي استانداري‌هاي كشور ايران به اجرا درمي‌آيد. مشهد، تهران، رشت، قم، ساري، بندرانزلي، شيراز، اصفهان، كرمانشاه و چالوس با بيشترين تعداد سفر، ده شهرستان با بيشترين گردشگر پذير در كشور ايران در تابستان سال هزار و سيصد و نود و دو بوده‌اند. عمده سفرها در شهرستان‌هاي مشهد، تهران، قم، ساري، شيراز، اصفهان و چالوس از نوع سفرهاي با اقامت شبانه و عمده سفرها در شهرستان‌هاي رشت، قزوين و بندرانزلي از نوع سفرهاي بدون اقامت شبانه بوده‌است. شهرهاي مشهد، تهران، رشت، شيراز و قم ? شهري بوده‌اند كه بيشترين مقصد اصلي سفر را به خود اختصاص داده‌اند. رزرو هتل سياح كاشان
صنعت گردشگري در ايران از ظرفيت‌هاي بسيار بالايي براي رشد و توسعه برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان جهاني
گردشگري، ايران رتبه دهم جاذبه‌هاي باستاني و تاريخي و رتبه پنجم جاذبه‌هاي طبيعي را در جهان دارا است.
تورهاي يك روزه خانوادگي اصفهان
در سال ????، مجموعاً ????????? گردشگر خارجي از ايران بازديد كرده‌اند و نسبت به سال قبل از آن ??? درصد كاهش داشته‌است.
به نظر كارشناسان، اين صنعت از توسعه‌اي كه شايسته? آن است برخوردار نبوده‌است. از دلايل آن مي‌توان به آماده نبودن بسترهاي اقتصادي مناسب در ايران براي جذب سرمايه‌گذاري در ساخت هتل و ساير صنايع جانبي اين حوزه اشاره كرد. بي‌خبر بودن سرمايه‌گذاران از زمينه‌هاي موجود در ايران و تبليغات ضعيف و نيز انتشار اخبار منفي از ايران، محدوديت‌هاي اجتماعي و مذهبي براي گردشگران خارجي[?][?] و همچنين تنش‌هاي سياسي با بعضي كشورهاي غربي نيز از ديگر موانع در راه رشد صنعت گردشگري در ايران است.
در مقايسه با ايران، برخي كشورها توانسته‌اند كارنامه موفقي را در اين زمينه از خود برجاي بگذارند. به‌طور مثال تنها در سال ???? ميلادي، حدود ?ميليون گردشگر خارجي از شهر دبي در كشور امارات متحده عربي در جنوب خليج فارس ديدار كردند.اين در حالي است كه كشور ايران با سهمي كمتر از يك پانزدهم تعداد گردشگران شهر دبي در سال مشابه، تنها كمتر از يك درصد سهم درآمد جهاني از صنعت توريسم را به خود اختصاص داده‌است.
بيشتر گردشگران وارد شده به ايران عموما از 2 كشور عراق و جمهوري آذربايجان هستند كه براي زيارت و يا درمان به ايران سفر ميكنند. براي مقايسه وضعيت ضعيف گردشگري ايران كافي است به كشور سنگاپور با مساحت اندك 720 كيلومتر مربع (تقريبا نصف مساحت جزيره قشم ايران كه1490 كيلومتر مربع مساحت دارد) نگاه كنيد كه با ?/? ميليون جمعيت، ??.? ميليون (يعني تقريباً 3 برابر ايران) توريست دارد!
سواحل درياي خزر (كاسپين)، تالاب انزلي و ماسوله از ديدني‌هاي اين ناحيه هستند.
منطقه كوهستاني ماسوله در استان گيلان كه حدود ?? آبادي كوچك و بزرگ را دربردارد خانه‌ها با استفاده از چوب و پنجره‌هاي مشبك چوبي به صورت مشرف بر يكديگر در دامنه كوه بنا شده‌اند. از جمله جاذبه‌هاي طبيعي اين ناحيه پارك جنگلي سي سنگان است كه در شرق شهرستان نوشهر قرار دارد.
در اين ناحيه جنگلي امكاناتي نظير ميز و نيمكت‌هاي چوبي، سرويس‌هاي بهداشتي، آلاچيق چوبي، اجاق‌هاي آتش و چادرهايي جهت اسكان مسافران ساخته شده‌است كه البته به نسبت انبوه مسافران ناكافي است. متأسفانه در اين ناحيه به دليل عدم فرهنگ صحيح استفاده از پارك و كارهايي نظير روشن كردن آتش زير درختان، كندن پوست درختان با چاقو، ريختن زباله و استفاده از تفنگ‌هاي ساچمه‌اي محيط زيست تخريب مي‌شود.
مناطق شمالي
يكي ديگر ار جاذبه‌هاي برجسته طبيعي در شمال ايران پارك ملي گلستان است كه بين گنبد كاووس و بجنورد قرار دارد. در اين پارك همانند پارك‌هاي ملي ديگر كشورها، منطقه‌اي به بخش تفرجگاه اختصاص يافته كه ساليانه صدها هزار نفر به آن وارد مي‌شوند. تجمع بيش از اندازه توريست‌ها در مراكز تفريحي اين ناحيه سبب، آسيب رساندن به پوشش گياهي و فرار و جابه‌جايي غيرعادي حيوانات مي‌شود و آلودگي‌هاي ايجاد مي‌كند.
سواحل جنوبي ايران
كناره‌هاي خليج فارس و تنگه هرمز به دليل آب و هواي گرم براي گذراندن اوقات فراغت به ويژه در فصل زمستان مناسب است. جنگل‌هاي سحرآميز حرا در سواحل بندرعباس كه به هنگام مد تا نيمه به زير آب مي‌روند و هنگام جزر سر از آب بيرون مي‌آورند از ديدني‌هاي اين ناحيه است.
مناطق غرب و شمال غربي
ارتفاعات البرز و زاگرس در هنگام زمستان كه پوشيده از برف است حوزه‌هاي ورزش زمستاني را تشكيل مي‌دهند. در فصل تابستان دامنه‌ها اين ارتفاعات با آب و هواي معتدل، چشم‌اندازهاي طبيعي زيبا، آبشارها، چشمه سارها و غارهاي طبيعي به نواحي جاذب تبديل مي‌شوند.
دامنه‌هاي شاهو و آبيدر در كردستان و همچنين دامنه‌هاي سبلان و سهند در آذربايجان و مراغه، اردبيل و مشگين‌شهر منطقه دماوند در البرز و… از نواحي عمده جذب مسافر در فصل تابستان است. از حوزه‌هاي مهم ورزش زمستاني در ايران مي‌توان آبعلي، ديزين، شمشك و توچال را در ارتفاعات البرز نام برد.
آب‌هاي معدني يكي از عوامل توسعه? گردشگري در هر ناحيه محسوب مي‌شود. با نگاهي به نقشه پراكندگي چشمه‌هاي آب معدني ملاحظه مي‌كنيم كه اكثر اين چشمه‌ها در مناطق فعال زمين‌شناسي چون مشگين‌شهر، سرعين، مراغه، لاريجان، آوج و … تمركز يافته‌اند.
جاذبه‌هاي فرهنگي و تاريخي
اماكن مقدس مذهبي
در ايران مراكز و اماكن مقدس مذهبي مهم‌ترين قطب‌هاي جاذبه گردشگري را تشكيل مي‌دهند.
شهر مشهد به دليل وجود بارگاه امام رضا (ع) مهم‌ترين قطب مذهبي كشور است. همه ساله تعداد زيادي از زائران ايراني و خارجي از كشورهاي همسايه و مسلمان به اين شهر سفر ميكنند. در اطراف حرم مطهر نيز بناهاي متعددي، چون صحن مسجد گوهرشاد و … وجود دارد كه از نظر كاشي كاري، معماري و هنرهاي تزئيني از جالب‌ترين بناهاي مذهبي اسلامي به‌شمار مي‌رود.
بارگاه حضرت معصومه (ع) در شهر مذهبي قم، شاهزاده عبدالعظيم حسني در شهر ري و شاهچراغ فرزند امام كاظم (ع) در شهر شيراز و بارگاه سيد جلال الدين اشرف، برادر امام رضا در شهر آستانه اشرفيه نيز از جمله مراكز مهم گردشگري مذهبي ايران به‌شمار مي‌روند. در شهر مشهد به دليل حجم ميليوني زائر در ايام تعطيل چون عيد نوروز هتل‌ها مراكز تفريحي و رستوران‌هاي بسياري در اين شهر وجود دارد.
ابنيه و آثار تاريخي
استان فارس با بناهاي و آثار باستاني قبل از تاريخ شامل سنگ نگاره‌هاي غار نشينان روستاي دهمورد و بناهاي باستاني چون تخت جمشيد، نقش رستم و خرابه‌هاي استخر، تخت سليمان، پاسارگاد (مقبره كوروش) و آسياب‌هاي تاريخي روستاي دهمورد به همراه آتشكده و تپه چندين هزار ساله اش و آثار تاريخي «پس از اسلام» چون مسجد و حمام و بازار وكيل شيراز، دروازه قرآن و آرامگاه حافظ و سعدي از قطب‌هاي عمده گردشگري فرهنگي و تاريخي كشور محسوب و پايتخت فرهنگي ايران باستان مي‌باشد.
شهر اصفهان نيز با وجود ميدان نقش جهان، عمارت عالي قاپو، مسجد امام خميني (ع)، مسجد شيخ لطف‌الله، بازار قيصريه، سي و سه پل، پل خواجو و كاخ چهل ستون گنجينه‌اي از هنرهاي گوناگون معماري، مينياتور، كاشي كاري و حجاري را به وجود آورده‌است و به عنوان پايتخت فرهنگي ايران اسلامي شناخته مي‌شود. استان كرمانشاه هم با وجود آثار تاريخي قبل از اسلام چون موزه پارينه سنگي، سنگ‌نگاره آنوباني‌ني، سنگ نبشته بيستون (بزرگترين نبشته جهان)، طاق بستان، طاق گرا، معبد آناهيتا، تنديس هركول، فرهادتراش تپه و شكارگاه و آثار تاريخي بعد از اسلام مثل كاروانسراي عباسي، تكيه معاون الملك، تكيه بيگلربيگي، مسجد شافعي، مسجد عمادالدوله، مسجد و حمام حاج شهبازخان، بزرگترين بازار سنتي خاورميانه، معماري، آينه كاري، كاشي كاري، اين استان را يكي قطب‌هاي گردشگري فرهنگي، تاريخي ايران را به وجود آورده‌است.
آمار و ارقام در رابطه با گردشگري در ايران
در نيمه نخست سال ????، استان‌هايي كه بيشترين گردشگر خارجي را داشته‌اند به ترتيب خراسان رضوي، ايلام، آذربايجان غربي، اردبيل، آذربايجان شرقي، تهران، خوزستان، گيلان، سيستان و بلوچستان و كردستان اعلام شدند. به نظر مي‌رسد دليل دوم شدن ايلام در اين مقاصد، ورود گردشگران عراقي از مرز ايلام به ايران است. همين قاعده براي سيستان و بلوچستان هم وجود دارد؛ گردشگران افغانستان و پاكستان از اين مسير به ايران مي‌آيند.
آمارگيري از گردشگران يكي از طرح‌هاي مركز آمار ايران است كه باهدف تهيه آمار و اطلاعات مربوط به سفرهاي گردشگري، براي بررسي‌هاي اقتصادي و تصميم‌گيري مديران و برنامه ريزان در حوزه گردشگري به‌صورت فصلي در سطح ايران، توسط مركز آمار ايران و با همكاري معاونت برنامه‌ريزي استانداري‌هاي كشور ايران به اجرا درمي‌آيد. مشهد، تهران، رشت، قم، ساري، بندرانزلي، شيراز، اصفهان، كرمانشاه و چالوس با بيشترين تعداد سفر، ده شهرستان با بيشترين گردشگر پذير در كشور ايران در تابستان سال هزار و سيصد و نود و دو بوده‌اند. عمده سفرها در شهرستان‌هاي مشهد، تهران، قم، ساري، شيراز، اصفهان و چالوس از نوع سفرهاي با اقامت شبانه و عمده سفرها در شهرستان‌هاي رشت، قزوين و بندرانزلي از نوع سفرهاي بدون اقامت شبانه بوده‌است. شهرهاي مشهد، تهران، رشت، شيراز و قم ? شهري بوده‌اند كه بيشترين مقصد اصلي سفر را به خود اختصاص داده‌اند. رزرو هتل سياح كاشان
سپاهان فولاد